maandag 31 december 2007

In één keer drie generaties erbij

Op de valreep van het oude jaar mag ik profiteren van het jarenlange genealogische speurwerk van Douwe Meinderts Bonnema. Hij heeft Maaike Jentjes in zijn kwartierstaat staan, inclusief voorgeslacht. En daar ben ik heel erg blij mee. Ik had me voorgenomen om het stamboomonderzoek in kleine, overzichtelijke brokjes te doen, maar als er een hele berg nieuwe informatie beschikbaar komt dan is dat natuurlijk erg mooi.
Ik heb de voorouders van Maaike even in een nieuw plaatje gezet, dat onder dit bericht staat. Het gedeelte in de lichtrode rechthoek bevat de gegevens uit de kwartierstaat van Douwe Bonnema. Douwe is, samen met Tjaart Martens, de maker van de website over Wûnseradiel, waarvan het adres als link in de rechterbalk van deze pagina staat. Beslist een bezoekje waard, lijkt me.

zaterdag 29 december 2007

Bevestiging van een naam

Bij het (tweede) huwelijk van Jetske Sjoerds Klaversma (dochter van Sjoerd Hettes) in 1831 overlegde zij een acte waaruit blijkt dat haar ouders zijn overleden. Ook wordt melding gemaakt van het overlijden van de grootouders. Wat voor mijn onderzoek nog veel belangrijker is, de groutouders worden bij name genoemd en dus weet ik eindelijk zeker met wie Hette Annes ooit is getrouwd. Diverse onderzoekers hebben, op basis van de vernoemingen van alle kinderen, gespeculeerd dat het patroniem van zijn vrouw vrijwel zeker Tjallings geweest moet zijn. Iets minder zeker werd gedaan over de voornaam, hoewel de naam Tietsje een goede kans maakte. In genealogieën werd dan ook meestal alleen gesproken van een mevrouw N. Tjallings.
Via de acte van bekendheid weten we nu dat het inderdaad Tietje Tjallings is geweest, zodat het onderzoek weer een stapje verder kan gaan. De combinatie Tietje en Tjalling is redelijk zeldzaam, en de enieg kandidaat die in aanmerking komt is de Tietje Tjallings die in 1726 is geboren als dochter van Tjalling Doedes en Maaijke Jentjes te Tjerkwerd. Extra ondersteuning van de hypothese: Tietje had een ouder zusje (gedoopt in 1724) met de naam Elbrig. Ook die naam komt zelden voor, maar duikt wel op in de vernoemingen bij latere generaties.
Wat de opstellers van de acte nooit hebben kunnen vermoeden: de acte maakt 176 jaar later veel meer bekend dan waarvoor hij was opgesteld. En daar ben ik heel blij mee. De kwartierstaat van Jetske Sjoerds Klaversma is dan ook gegroeid en ziet er uit als op het onderstaande plaatje. Vergelijk deze maar eens met de afbeelding bij het vorige bericht.

Hettema en Klaversma

Mijn familie-onderzoek in de archieven richtte zich eigenlijk alleen op de naam Hettema. Moeder en opa heetten zo en de lijn terug was redelijk te volgen. Tijdens zo'n onderzoek spreek je een heleboel mensen en uit die gesprekken kwam naar voren dat er een band bestaat tussen de families Hettema en Klaversma. Hoe die relatie dan precies in elkaar steekt werd nooit helemaal duidelijk. Er werd wel onderling getrouwd en ook deden de families zaken (zoals blijkt uit bewaard gebleven notariële acten), maar het fijne van de familieverhoudingen ontging me eigenlijk.
Via internet is het nu mogelijk om gewoon thuis te 'sneupen' (een Fries woord voor snuffelen, onderzoeken) in allerlei bestanden. Zo ook het kadaster van 1832, het jaar dat alle landerijen in kaart werd gebracht, met hun grootte, aard, eigenaar en gebruiker. Die gegevens zijn ontsloten via de schitterende site HisGis, op internet te zien via deze link. Als je naar de kaart van Goënga kijkt, dan blijkt dat een aantal stukken weideland toebehoorde aan de erven Anne Hettes (Hettema), en een ander deel aan Hette Sjoerds (Klaversma). Bij het inkleuren van de kaart blijkt, dat de twee stukken precies in elkaar passen. Ze zijn beide ongeveer even groot en dat deed vermoeden dat Sjoerd Hettes, de vader van Hette Sjoerds, mogelijk de verloren broer van Anne Hettes was.
Nader onderzoek in de archieven van Tresoar wees uit, dat dat inderdaad het geval is. Sjoerd Hettes overleed in 1810, een gegeven dat is gehaald uit de huwelijks bijlagen van zijn kinderen (Jetske, geboren in 1792). Vreemd genoeg is er geen vermelding van zijn overlijden of begrafenis in de archieven te vinden. De exacte sterfdatum is niet meer te achterhalen want de documenten geven geen eenduidig beeld. Volgens de ene acte is Sjoerd overleden op 10 mei 1810, andere documenten geven data van 25 en 27 mei 1810.
Het vermoeden dat Anne en Sjoerd broers waren werd nog sterker toen bleek dat telgen van de Hettema's en die van de Klaversma's gezamenlijk eigenaar waren van stukken greidland ten zuiden van het dorp Goënga.
Helemaal zeker wist ik het, toen ik bij de huwelijksbijlagen van Jetske Sjoerds Klaversma een acte van bekendheid aantrof. Ik was op die acte geattendeerd via het Forum van Tresoar (waarvoor heel veel dank!). Dankzij de grote inzet van de Freonen fan de Argiven yn Fryslân (FAF) heeft Tresoar de beschikking over een digitaal doorzoekbaar overzicht van notariële acten. In die lijst stond de acte van bekendheid vermeld, verleden voor notaris Hoekstra te Wommels. Daarbij de mededeling dat de acte de namen van de grootouders bevatte en ook de opmerking dat de acte niet aanwezig is.
Even schrikken, maar het viel mee. Waarom was die acte niet aanwezig tussen de papieren van de notaris? Simpelweg omdat de trouwlustigen de acte hebben meegenomen om bij de trouwceremonie in te leveren op het gemeentehuis. En dáár is de acte dus bewaard als deel van de huwelijkse bijlagen.
Concluderend: Jetske Sjoerds Klaversma is een dochter van Sjoerd Hettes (Klaversma) en een kleindochter van Hette Annes. En Hette Annes is tevens de vader van Anne Hettes.

vrijdag 28 december 2007

Welkom in het domein Hettema

Dit moet een plaats worden voor informatie over het geslacht Hettema, een van de elf familieclans met die naam uit Friesland. We hebben het aan Napoleon te danken dat de Friezen afscheid namen van het patroniem (de naam van de vader) en een echte achternaam kozen. Op die manier konden de Fransen hun administratie veel beter op orde krijgen (lees: veel beter belastingen innen en dat soort dingen).
Het gevolg was, dat Anne Hettes, van wie een handtekening te zien is in de titel van dit weblog, voortaan door het leven ging als Anne Hettema. In de praktijk bleef het trouwens Anne Hettes Hettema, het patroniem werd niet vergeten. Nu doet het wonderlijke feit zich voor dat de broer van Anne, Sjoerd Hettes en zijn kinderen helemaal geen Hettema heten. Zij dragen de naam Klaversma. Omdat Sjoerd in mei 1810 overleed, een jaar voordat Napoleon zijn plannen doordrukte, is er geen officiële akte van naamsaanneming van de Klaversma's.
In een volgend artikel (dat uiteindelijk boven dit verhaaltje zal komen te staan) zal ik beschrijven hoe het terugvinden van de Klaversma's is gegaan.